Op zaterdag 17 september ging het tweejaarlijks congres van de Federatie Vrijzinnige Centra door in het Vrijzinnig Centrum te Vilvoorde.  Het onderwerp van het congres wordt steeds gekozen in de actuele problematiek. Mits in vele provincies de definitie morele dienstverlening een struikelblok is voor de subsidiëring van de activiteiten van Vrijzinnige Centra door de overheid, speelt de Federatie met de keuze van het onderwerp “Morele Dienstverlening in de Vrijzinnige Centra: Theorie en praktijk” eens te meer kort op de bal.

Na de verwelkoming van gastheer Luk Vangansbeke startte een leerzaam panelgesprek met  Anne-France Ketelaer, Algemeen Directeur deMens.nu, Sylvain Peeters, Voorzitter deMens.nu, Etienne Vercarre, Voorzitter VC De Fakkel Bredene, Secretaris Federatie Vrijzinnige Centra en Nicolas Gérard, bestuurslid en gewezen voorzitter van de Instelling Morele Dienstverlening Vlaams Brabant. Moderator was Hervé Depreeuw, voorzitter van de Federatie Vrijzinnige Centra.

Centraal deze ochtend stond ‘de Wet van 2002’ – of voluit: ‘de wet betreffende de Centrale Raad der niet-confessionele levensbeschouwelijke gemeenschappen van België, de afgevaardigden en de Instellingen belast met het beheer van de materiële en financiële belangen van de erkende niet-confessionele levensbeschouwelijke gemeenschappen’. Deze wet regelt de financiering van de vrijzinnig humanistische gemeenschap door de publieke overheden, op een gelijkaardige manier als voor de erkende erediensten.

Uit het panelgesprek kwam onder meer naar voor dat die wet van 2002 - die er voor zorgt dat de vrijzinnige centra via de ‘IMD’s  (Instelling Morele Dienstverlening) ondersteuning krijgen - een belangrijke verwezenlijking is geweest. Het heeft de georganiseerde vrijzinnige gemeenschap een grote boost gegeven. De Vrijzinnige Centra (VCa) kregen niet alleen een groter bereik, maar konden activiteiten organiseren die voorheen niet mogelijk waren. 

Na 15 jaar komen er echter ook enkele belangrijke knelpunten naar voren.

Zo is een vrijzinnig centrum de draaischijf van het vrijzinnig verenigingsleven in een stad of voor een regio. Dit wordt nog te veel vergeten. Een Vrijzinnig Centrum heeft een schakelfunctie: vrijzinnigen en vrijzinnige verenigingen bijeen brengen, om zo het vrijzinnig humanistisch gedachtegoed de plaats te geven die het verdient. Veel van de activiteiten worden in functie van deze uitstraling ingericht. 

Door de diverse IMD’s worden echter verschillende criteria gehanteerd voor wat zij onder Morele Dienstverlening aanvaarden. Het al dan niet bekomen van een tussenkomst omtrent uitstraling is dus steeds onzeker.

Ander heikel punt is dat de invulling van wat ‘Morele Dienstverlening’ inhoudt, verschilt van IMD tot IMD. Maar ook in tijd kan er wat veranderen: doordat er regelmatig nieuwe verkiezingen zijn voor de IMD bestuursraden, kan een nieuw verkozen IMD bestuur een andere visie hebben of ontwikkelen omtrent wat Morele dienstverlening is of hoe de subsidies verdeeld worden voor de VCa die onder haar structuur vallen. Wat in één provincie aanvaard wordt, kan soms niet gesubsidieerd worden in een andere provincie. Waar je VC gevestigd is, kan hier het verschil maken.

Als oplossing stelt de federatie voor om een richtlijn op te stellen waarin bepaald wordt wat men verstaat onder ‘Morele Dienstverlening’. Deze richtlijn zou op lange termijn toepasbaar moeten zijn en gelden voor alle vrijzinnige centra in heel Vlaanderen. Doordat de VCa deels afhankelijk zijn van deze bron van inkomsten is een lange termijn visie dringend nodig zodat ze weten wat wel en wat niet kan betoelaagd worden.

‘Samen sterk’

Het congres bracht nog een ander aandachtspunt naar boven: de Provinciebesturen kennen het vrijzinnig landschap niet of onvoldoende en hebben er meestal ook geen voeling mee. Het is dus aan ons, vrijzinnigen, om te kaderen wat als vrijzinnig humanistisch kan en moet bestempeld worden. In de huidige toestand dat de Provinciebesturen afgekalfd worden, zullen zij zeker ook strenger op de uitbetalingen van subsidies toezien. Diverse IMD’s hebben daar nu al naar gerefereerd om de subsidiekraan preventief toe te draaien.

De federatie is van mening dat hierop geanticipeerd moet worden door een duidelijk en eensgezind standpunt in te nemen over wat onder vrijzinnig humanisme valt en dit standpunt te samen en eensgezind verdedigen tegenover de diverse provinciebesturen. Verdeeldheid in de visie van onze overkoepelende organisatie deMens.nu, ook UVV genoemd, en de IMD’s, kan maken dat we steeds minder zullen ontvangen. Een stellingname vanuit UVV is hierbij cruciaal is. De Federatie Vrijzinnige Centra wil hier graag aan meewerken.

‘Eenheid in verscheidenheid.’

Als federatie van de VC’s staan zij in nauw contact met hun leden. Ze weten dus dat er over heel Vlaanderen een grote diversiteit bestaat in de verschillende VC-werkingen, iets wat onder meer historisch gegroeid is. Toch bestaat er in die verschillende werkingen een belangrijke rode draad die ons allen verbindt: ieder Vrijzinnig Centrum zorgt immers voor de lokale uitstraling van het vrijzinnig gedachtegoed en ieder Vrijzinnig Centrum is de uitvalsbasis voor vrijzinnigen en vrijzinnige verenigingen.

Wij moeten deze belangrijke taak met een langetermijnvisie zeker in stand kunnen houden.